برفک دهان، نوعی عفونت قارچی دهان است که اغلب در کودکان اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند هر کسی را درگیر کند. این عفونت منجر به ضایعات سفید کرمی بر روی زبان یا گونه‌های داخلی می‌شود. علل برفک در دهان عبارتند از برخی داروها و برخی از مشکلات سلامتی مثل خشکی دهان یا دیابت.

در این نوشته از مجله کلینیک زیبایی جردن درباره این موضوع صحبت می‌کنیم و بررسی می‌کنیم که برفک توی دهان چیست، چه کسانی را مبتلا می‌کند، علت و علائم آن چیست؟ چطور تشخیص داده و درمان می‌شود، و چطور می‌توان از آن  پیشگیری کرد. با ما همراه باشید.

برفک دهان چیست؟

برفک یک عفونت قارچی (مخمری) است که می‌تواند در دهان، گلو و سایر قسمت‌های بدن شما رشد کند. با برفک دهان (کاندیدیازیس دهان)، ممکن است ضایعات (لکه‌هایی) سفید، برجسته و شبیه پنیر بر روی زبان و داخل گونه‌ها ایجاد شود. برفک می‌تواند به سرعت تحریک شود و باعث درد و قرمزی دهان شود.

برفک زمانی اتفاق می‌افتد که کاندیدا، نوعی قارچ، رشد بیش از حد داشته باشد. نام دیگر برفک دهان یا گلو، کاندیدیاز اوروفارنکس است. پزشکان برفک دهان را با داروهای ضد قارچ درمان می‌کنند⁽¹⁾.

چه کسانی ممکن است به برفک دهان مبتلا شوند؟

در حالی که برفک می‌تواند هر کسی را مبتلا کند، برخی از افراد بیشتر در معرض ابتلا هستند، از جمله:

• نوزادان زیر 1 ماه
• کودکان نوپا
• بزرگسالان 65 ساله یا مسن‌تر
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

علائم برفک دهان چیست؟

برفک معمولاً ناگهانی ایجاد می‌شود. یک علامت رایج وجود ضایعات سفید مایل به کرم و کمی برآمده در دهان شما است – معمولاً روی زبان یا داخل گونه‌ها. همچنین ممکن است ضایعاتی در سقف دهان، لثه‌ها، لوزه‌ها یا پشت گلو داشته باشید.

علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• قرمزی و درد در داخل و گوشه‌های دهان شما
• از دست دادن حس چشایی
• احساس بودن پنبه در دهان.

ضایعات ممکن است درد داشته باشند و ممکن است هنگام خراشیدن یا مسواک زدن کمی خونریزی کنند. در موارد شدید، ضایعات می‌توانند به مری شما گسترش یافته و باعث ایجاد موارد زیر شوند:

• درد یا مشکل در بلع
• احساس اینکه غذا در گلو یا ناحیه وسط سینه شما گیر می‌کند
• تب (اگر عفونت به خارج از مری شما گسترش یابد).

برفک می تواند به سایر قسمت های بدن شما از جمله ریه‌ها، کبد و پوست سرایت کند. این بیشتر در افراد مبتلا به سرطان، HIV یا سایر بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند، اتفاق می‌افتد.

علت برفک دهان چیست؟

اکثر مردم مقادیر کمی از قارچ کاندیدا را در دهان، دستگاه گوارش و پوست خود دارند. هنگامی که بیماری‌ها، استرس یا داروها این تعادل را به هم می‌زند، قارچ خارج از کنترل رشد می‌کند و باعث ایجاد برفک می‌شود.

داروهایی که می توانند باعث رشد مخمر و ایجاد عفونت شوند عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدها
• آنتی بیوتیک‌ها
• قرص‌های ضد بارداری.

علت برفک دهان کودکان

علت اصلی برفک دهان در کودکان یا همان «سفیدی زبان کودکان» اغلب به خاطر رشد بیش از حد قارچ کاندیدا در دهان است. عوامل متعددی در ایجاد برفک دهان در کودکان نقش دارند که عبارتند از:

• سیستم ایمنی ضعیف و نابالغ
• مصرف داروی آنتی بیوتیک
• استفاده زیاد از بطری یا پستانک
• ضربه یا تحریک دهان
• سرایت از فردی دیگر با استفاده مشترک از وسایل شخصی

آیا برفک دهان مسری است؟

برفک می‌تواند برای افراد در معرض خطر (مانند افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند) مسری باشد. در افرادی که سیستم ایمنی سالم دارند، انتقال برفک از طریق بوسیدن یا تماس نزدیک دیگر، غیرعادی است. در بیشتر موارد، برفک مسری نیست (یعنی از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کند)، اما قابل انتقال است (یعنی می‌توانید آن را از راه‌های دیگری بگیرید).

اگر نگران ابتلا به برفک از فرد دیگری هستید که آن را دارد، از تماس با بزاق او (تف دهان) خودداری کنید. اگر در نزدیکی فردی هستید که برفک دهان دارد، شستن دست‌هایتان توصیه می‌شود.

چه چیزهایی ریسک ابتلا به برفک دهان را افزایش می‌دهند؟

احتمال بروز عفونت کاندیدا در نوزادان و افراد مبتلا به بیماری‌های زیر بیشتر است:

• دیابت
• کم خونی
• HIV/AIDS  (برفک در مری – یا لوله بلع – در این گروه شایع است)
• سرطان
• خشکی دهان
• بارداری (به دلیل تغییرات هورمونی که رخ می‌دهد)
• سیگار کشیدن
• پروتزهای نامناسب.

عوارض برفک دهان چیست؟

برفک دهانی به ندرت در افراد دارای سیستم ایمنی سالم عوارض ایجاد می‌کند. اما اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، کاندیدا می‌تواند وارد جریان خون شما شده و به سایر نواحی بدن شما مانند چشم، مغز یا قلب گسترش یابد. این نوع عفونت جدی است و ممکن است منجر به شوک سپتیک شود که می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.

برفک دهان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک معمولاً با جستجوی ضایعات سفید متمایز در دهان، زبان یا داخل گونه‌ها می‌تواند فوراً تشخیص دهد که آیا برفک دارید یا خیر. با مسواک زدن ملایم ضایعات، یک ناحیه قرمز و حساس ظاهر می‌شود که ممکن است کمی خونریزی کند. بررسی میکروسکوپی بافت ضایعه می‌تواند تایید کند که آیا برفک دارید یا خیر.

اگر برفک به مری شما گسترش یابد، پزشک ممکن است این موارد را تجویز کرده یا انجام دهد:

• گرفتن یک کشت گلو (پشت گلوی خود را با پنبه استریل بمالید و میکروارگانیسم‌ها را زیر میکروسکوپ مشاهده کنید).
• آندوسکوپی مری، معده و روده کوچک (پوشش این نواحی را با یک دوربین روشن که روی نوک یک لوله قابل انعطاف نصب شده است بررسی کنید).
• از مری خود عکسبرداری با اشعه ایکس بگیرید.

برفک دهان چگونه درمان می‌شود؟

درمان معمولی برای برفک دهان، داروهای ضد قارچی است؛ پزشکان معمولاً داروهای ضد قارچی (مانند نیستاتین) را برای درمان برفک دهان تجویز می‌کنند. این داروها در قرص‌ها، قرص‌های پاستیل یا مایعاتی وجود دارند که قبل از بلعیدن در دهان چرخانده می‌شوند. معمولاً باید این داروها را به مدت 10 تا 14 روز مصرف کنید. پزشک درمان خاصی را بر اساس سن شما و علت عفونت توصیه می‌کند.

کودکان و بزرگسالان با سیستم ایمنی سالم به طور معمول به درمان ضد قارچی پاسخ می‌دهند. اما علائم برفک ممکن است در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، شدیدتر و درمان آن دشوارتر باشد.

درمان خانگی برفک دهان چیست؟

برای رفع برفک به داروهای ضد قارچ نیاز دارید. اما ممکن است برخی از این درمان‌های خانگی به کاهش علائم شما کمک کند:

• شستشو با آب نمک گرم
• مصرف پروبیوتیک
• خوردن ماست حاوی باکتری‌های سالم.

درمان برفک دهان در طب سنتی

روش‌هایی که طب سنتی برای درمان برفک دهان پیشنهاد می‌دهد شامل موارد زیر هستند:

• قرقره کردن و یا نوشیدن گلاب
• محلول جوش شیرین و آب برای ضد عفونی کردن دهان
• مصرف عرق کاسنی
• مصرف محلول ترنجبین و آب جوش

فراموش نکنید که برای انجام هریک از روش‌ها ابتدا با پزشک مشورت کنید.

چگونه می‌توانیم از ابتلا به برفک دهان پیشگیری کنیم؟

برای کاهش خطر ابتلا به برفک دهان می توانید این کارها را انجام دهید:

• بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید. حداقل روزی دو بار مسواک بزنید و حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.
• از مصرف برخی دهانشویه‌ها یا اسپری‌ها خودداری کنید. برخی از این محصولات می‌توانند تعادل طبیعی میکروارگانیسم‌ها را در دهان از بین ببرند. با دندانپزشک یا پزشک خود صحبت کنید که کدام یک از آنها بی خطر هستند.
• به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید. به ویژه اگر دیابت دارید یا از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، این امر اهمیت دارد.
• مقدار قند و غذاهای حاوی مخمر را که می‌خورید محدود کنید. غذاهایی مانند نان، آبجو و شراب باعث رشد کاندیدا می‌شود.
• از استعمال دخانیات خودداری کنید. از پزشک خود در مورد راه هایی برای کمک به ترک سیگار سوال کنید.

بیشتر بخوانید:

• برفک واژن چه علائمی دارد؟
• انواع تبخال + راه های درمان و پیشگیری

جمع بندی

برفک دهانی یک عفونت قارچی است که دهان، گلو و داخل گونه‌های شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این یک وضعیت ناراحت کننده و ناخوشایند است. اما در افراد دارای سیستم ایمنی سالم، به راحتی با داروهای ضد قارچ قابل درمان است. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ممکن است برای خلاص شدن از شر برفک با مشکل بیشتری روبرو شوند. در صورت بروز علائم برفک، به پزشک خود مراجعه کنید. درمان سریع می‌تواند شما را بهبود بخشد و به زندگی روزمره بازگرداند.

سوالات متداول برفک دهان