بیماری‌های پوستی معمولا به دلیل ظاهر ناخوشایند و یا درد و خارشی که ایجاد می‌کنند می‌توانند برای فرد آزاردهنده و ناراحت کننده باشند. یکی از بیماری‌های پوستی بیماری لیکن پلان است که می‌تواند بر اثر عواملی ایجاد شود.

اما بیماری لیکن پلان دقیقا چیست؟ علت بروز این بیماری چیست؟ چه علائمی دارد؟ چطور تشخیص داده و درمان می‌شود؟ در این نوشته از مجله زیبایی کلنیک جردن درباره این بیماری و راه‌های درمان آن صحبت کرده‌ایم. اگر می‌خواهید بیشتر در این باره بدانید حتما تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

بیماری لیکن پلان چیست؟

لیکن پلان نوعی بثورات پوستی است که توسط سیستم ایمنی ایجاد می‌شود. در حال حاضر مشخص نیست که چرا این پاسخ ایمنی رخ می‌دهد. ممکن است چندین عامل موثر باشد و هر مورد متفاوت است.

علل بالقوه لیکن پلان عبارتند از:

• عفونت‌های ویروسی
• آلرژن‌ها
• استرس
• ژنتیک

گاهی اوقات لیکن پلان همراه با اختلالات خود ایمنی رخ می‌دهد. گرچه ممکن است ناخوشایند باشد، اما در بیشتر موارد لیکن پلان یک بیماری جدی نیست و همینطور مسری نیست.

با این حال، برخی تغییرات نادر از این بیماری وجود دارد که ممکن است جدی و دردناک باشد. این تغییرات را می‌توان با داروهای موضعی و خوراکی برای کاهش علائم یا با استفاده از داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند، درمان کرد.

علائم لیکن پلان چیست؟

برخی از شایع‌ترین علائم لیکن پلان عبارتند از:

• ضایعات یا برجستگی‌های ارغوانی رنگ با رویه‌های صاف روی پوست یا اندام تناسلی شما
• ضایعاتی که به مدت چند هفته یا چند ماه در بدن ایجاد شده و پخش می‌شوند
• خارش در محل بثورات، که معمولا در مچ دست، کمر و مچ پا ظاهر می‌شود
• ضایعات شبیه ریش ریش سفید در دهان، که ممکن است دردناک باشد یا باعث احساس سوزش شود
• تاول‌هایی که می‌ترکند و گال می‌شوند
• خطوط سفید نازک روی بثورات

انواع لیکن پلان

انواع لیکن پلان شامل موارد زیر می‌شوند:

لیکن پلان پوست

شایع‌ترین نوع لیکن پلان روی پوست تاثیر می‌گذارد. در طی چند هفته، ضایعات ظاهر می‌شوند و گسترش می‌یابند. لیکن پلان پوست معمولاً طی 1 تا 2 سال خود به خود از بین می‌رود. پس از از بین رفتن بثورات، پوست در ناحیه آسیب دیده ممکن است تیره‌تر به نظر برسد.

لیکن پلان دهانی

لیکن پلان دهانی می‌تواند ظرف 5 سال از بین برود اما اغلب بازمی‌گردد. اگر بثورات ناشی از دارو باشد، معمولاً زمانی که دیگر دارو را مصرف نمی‌کنید، از بین می‌رود.

علاوه بر پوست، دهان یا اندام تناسلی، ضایعات می‌توانند در نواحی دیگر نیز ایجاد شوند، که البته رایج نیست. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• غشاهای مخاطی (مانند مری)
• ناخن‌ها
• پوست سر
• اما ضایعات در این نواحی کمتر دیده می‌شود

علت بیماری لیکن پلان چیست؟

لیکن پلان زمانی ایجاد می‌شود که بدن به اشتباه به سلول‌های پوست یا غشای مخاطی شما حمله می‌کند. پزشکان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می‌افتد، اما شواهدی وجود دارد که ژن‌ها و عوامل محیطی ممکن است نقش داشته باشند.

ژنتیک

تحقیقات منتشر شده در سال 2021 می‌گوید که عوامل خاصی به استعداد ژنتیکی اشاره می‌کنند. این بدان معنی است که ژن‌های شما ممکن است احتمال ابتلا به لیکن پلان را برای شما افزایش دهند. به طور خاص، لیکن پلان می‌تواند در خانواده‌ها ایجاد شود و برخی سلول‌های سیستم ایمنی با این بیماری مرتبط هستند.

عفونت ویروسی

لیکن پلان نیز ممکن است توسط یک عفونت ویروسی تحریک شود. یک مطالعه بزرگ در سال 2021 نشان داد که بین عفونت هپاتیت C و بیماری التهابی مزمن پوست، از جمله لیکن پلان، ارتباط وجود دارد. سایر ویروس‌ها مانند انواع خاصی از ویروس‌های تبخال نیز ممکن است باعث ایجاد لیکن پلان شوند.

فاکتورهای محیطی

برخی از عوامل محیطی نیز ممکن است باعث ایجاد این عارضه شوند، از جمله پر کردن دندان و برخی داروها.

لیکن پلان چطور تشخیص داده می‌شود؟

هر زمان که بثورات پوستی یا ضایعاتی در دهان یا اندام تناسلی خود مشاهده یا احساس کردید، باید در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید.

اگر تشخیص لیکن پلان واضح نباشد، یا اگر علائم شما را بسیار ناراحت کند، ممکن است پزشک برای مراقبت‌های اولیه شما را نزد یک متخصص پوست بفرستد.

پزشک مراقبت‌های اولیه یا متخصص پوست شما ممکن است به سادگی با نگاه کردن به بثورات پوستی متوجه شود که لیکن پلان دارید. با این حال، بثورات ناشی از سایر شرایط می‌تواند شبیه لیکن پلان باشد. برای تایید تشخیص، ممکن است نیاز به آزمایشات بیشتری داشته باشید.

آزمایشات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• بیوپسی، به این معنی که نمونه کوچکی از سلول‌های پوست خود را برای مشاهده زیر میکروسکوپ بگیرید
• آزمایش آلرژی، برای بررسی اینکه آیا واکنش آلرژیک دارید یا خیر
• آزمایشات عملکرد کبد، از جمله آزمایش هپاتیت C

درمان لیکن پلان

برای موارد خفیف لیکن پلان، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. اگر علائم ناراحت کننده یا شدید باشند، پزشک ممکن است دارو تجویز کند، یا ممکن است بتوانید با درمان‌های خانگی تسکین علائم را پیدا کنید. اما آیا درمانی برای لیکن پلان وجود دارد؟

درمانی برای لیکن پلان وجود ندارد، اما داروهایی که علائم را درمان می‌کنند می‌توانند مفید باشند، و برخی حتی ممکن است بتوانند علت زمینه‌ای احتمالی را هدف قرار دهند. داروهایی که اغلب تجویز می‌شوند عبارتند از:

• رتینوئیدها که مربوط به ویتامین A هستند و به صورت موضعی یا خوراکی مصرف می‌شوند
• کورتیکواستروئیدها که التهاب را کاهش می‌دهند و می‌توانند موضعی، خوراکی یا تزریقی باشند
• آنتی هیستامین‌ها، که خارش شدید را کاهش می‌دهند
• کرم‌های غیراستروئیدی که به صورت موضعی استفاده می‌شوند و می‌توانند سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب کرده و به از بین بردن بثورات کمک کنند.
• نور درمانی که لیکن پلان را با نور ماوراء بنفش درمان می‌کند.

درمان خانگی لیکن پلان

چند نکته وجود دارد که می‌توانید در خانه برای تکمیل درمان‌های تجویزی خود امتحان کنید. آکادمی پوست آمریکا این روش‌ها را برای لیکن پلان پوست توصیه می‌کند:

• در وان حمام بلغور جو دوسر بریزید و در آن دراز بکشید
• از خاراندن خودداری کنید
• کمپرس‌های خنک را روی بثورات بمالید
• از کرم‌های ضد خارش OTC استفاده کنید

ممکن است بخواهید درمان‌های خانگی و استراتژی‌های مراقبت از خود را برای لیکن پلان در سایر قسمت‌های بدن نیز امتحان کنید:

درمان لیکن پلان دهان

• از خوردن غذاهای اسیدی و تند خودداری کنید
• از الکل و دهانشویه‌های حاوی الکل خودداری کنید
• از محلول لیدوکائین تجویز شده (که در دهان چرخانده می‌شود) برای تسکین درد استفاده کنید.
• اگر دهانتان درد دارد غذاهای نرم بخورید
• ویزیت‌های منظم دندانپزشکی داشته باشید

درمان لیکن پلان تناسلی

• از صابون پرهیز کنید و با آب ساده ناحیه را بشویید
• قبل و بعد از ادرار از نرم کننده‌های پوست مانند ژل نفتی استفاده کنید
• برای تسکین خارش و تورم، یک کیسه یخ پیچیده شده در حوله روی ناحیه بگذارید
• از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید

قبل از افزودن محصولات OTC به برنامه درمانی خود با پزشک خود صحبت کنید. به این ترتیب مطمئن خواهید شد که هیچ چیزی که ممکن است مصرف کنید با داروهای تجویزی که مصرف می‌کنید تداخل نخواهد داشت.⁽¹⁾

• اگزما پوستی یا درماتیت چیست؟
• پسوریازیس سر چه علائمی دارد؟

جمع بندی

در این نوشته از کلینیک جردن سعی کردیم درباره بیماری پوستی لیکن پلان و همه جوانب و جزئیات مربوط به آن صحبت کنیم. لیکن پلان می‌تواند ناراحت کننده باشد، اما اغلب خطرناک نیست. با گذشت زمان و ترکیبی از درمان‌های خانگی و تجویزی، بثورات می‌توانند از بین بروند.

مراجعه به پزشک برای تشخیص و پیروی از یک برنامه درمانی و مراقبتی می‌تواند در مسیر بهبودی کمک کند.

سوالات متداول لیکن پلان