کلاژن سازی پوست تاثیر فوق العاده‌ای در حفظ زیبایی و شادبی و جوانی پوست دارد. کلاژن پروتئینی است که می‌تواند به صاف نگه داشتن پوست کمک کند. با افزایش سن و سایر عوامل سطح کلاژن، پوست خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و خطوط و چین و چروک ایجاد می‌شوند. به‌کارگیری عوامل مختلف ممکن است به تقویت یا بازیابی کلاژن کمک کند. شامل مکمل‌ها، تغییر رژیم غذایی و درمان‌های پزشکی است. اما کلاژن دقیقا چیست؟ چه تاثیری روی پوست و بدن دارد؟ چه راه‌هایی برای تقویت کلاژن وجود دارد؟

در این نوشته از مجله زیبایی کلینیک جردن درباره کلاژن صحبت می‌کنیم و موثرترین روش‌هایی که کلاژن سازی پوست را تقویت می‌کنند، به شما معرفی می‌کنیم. حتما تا پایان این نوشته با ما همراه باشید.

کلاژن چیست؟

کلاژن یک نوع پروتئین به میزان فراوان در بدن است و از اجزای کلیدی و مهم پوست محسوب می‌شود. این پروتئین در بسیاری از بافت‌ها از جمله ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، تاندون‌ها، رگ‌های خونی و دستگاه گوارش وجود دارد. کلاژن نقش کلیدی در بسیاری از عملکردهای بدن از جمله بهبود زخم دارد.

اگر سطح کلاژن پایین باشد عواقب جدی برای سلامتی بدن به همراه دارد، مثل:

• اسکوربوت، که ناشی از کمبود ویتامین C است و منجر به این موارد می‌شود: ضعف، کم خونی و بهبود کند زخم
• osteogenesis imperfecta، یک بیماری ژنتیکی که منجر به ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود
• سندرم اهلرز دانلوس، زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند به طور موثر کلاژن تولید کند و منجر به طیف وسیعی از علائم می‌شود.

انواع کلاژن

حدود 28 نوع از انواع کلاژن شناسایی شده است. آنها در نحوه مونتاژ مولکول‌ها، اجزای سلولی که اضافه می‌شوند و محل استفاده کلاژن در بدن شما متفاوت هستند. تمام فیبریل‌های کلاژن حداقل یک ساختار مارپیچ سه گانه دارند.

پنج نوع اصلی کلاژن و کاری که انجام می‌دهند عبارتند از:

• نوع I : این نوع 90 درصد از کلاژن بدن شما را تشکیل می‌دهد. نوع I به طور متراکم بسته بندی شده و برای ایجاد ساختار پوست، استخوان‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها استفاده می شود.
• نوع II : این نوع در غضروف الاستیک یافت می‌شود که از مفصل پشتیبانی می‌کند.
• نوع III : این نوع در ماهیچه‌ها، شریان‌ها و اندام‌ها یافت می‌شود.
• نوع IV : این نوع در لایه‌های پوست شما یافت می‌شود.
• نوع V : این نوع در قرنیه چشم، برخی از لایه‌های پوست، مو و بافت جفت یافت می‌شود.

کلاژن چه تاثیری روی پوست دارد؟

وقتی سطح کلاژن بالا باشد، پوست نرم، صاف و سفت می‌شود. کلاژن به سلول‌های پوست کمک می‌کند تا خود را بازسازی و ترمیم کنند. هم سطح و هم کیفیت کلاژن، روی پوست تاثیر می‌گذارد. با بالا رفتن سن، بدن میزان کمتری از انواع خاصی از کلاژن تولید می‌کند و کیفیت کلاژن در بدن کاهش می‌یابد.

این اتفاق می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• از دست دادن خاصیت ارتجاعی در پوست و سایر بافت‌های همبند
• خطوط، چین و چروک و شلی و افتادگی در پوست
• سفتی مفصل

با افزایش سن افراد، تغییراتی در ساختار کلاژن رخ می‌دهد که پیوند بین لایه‌های مختلف پوست را ضعیف می‌کند. به همین دلیل است که افراد دچار چین و چروک و سایر ویژگی‌های مرتبط با پیری پوست می‌شوند.

علت کاهش کلاژن چیست؟

مهم‌ترین علل کاهش تولید کلاژن عبارتند از:

• با افزایش سن، تولید کلاژن شما به طور طبیعی کاهش می‌یابد. علاوه بر این، کلاژن تکه تکه شده و به صورت ضعیف‌تری توزیع می‌شود. این تغییرات منجر به علائم مشخصه پیری مثل چین و چروک و خشکی و افتادگی پوست می‌شوند. یکپارچگی کلاژن موجود در سیستم اسکلتی نیز با افزایش سن کاهش می‌یابد و منجر به کاهش استحکام استخوان می‌شود.
• در حالی که از دست دادن و آسیب کلاژن با افزایش سن اجتناب ناپذیر است، برخی از عوامل رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توانند این روند را تسریع کنند. مثلا سیگار کشیدن باعث تخریب کلاژن می‌شود و باعث پیری پوست، چین و چروک و از دست دادن قابلیت ارتجاعی می‌گردد.
• نوشیدن زیاد الکل با کاهش تولید کلاژن و آسیب رساندن به مکانیسم‌های ترمیم پوست، پیری پوست را تسریع می‌کند.
• داشتن یک رژیم غذایی سرشار از قند افزوده شده و غذاهای فوق فرآوری شده می‌تواند با مشارکت در فرآیندی به نام گلیکاسیون منجر به پیری زودرس شود که باعث کاهش گردش کلاژن و اختلال در توانایی کلاژن برای تعامل با سلول‌ها و پروتئین‌های اطراف می‌شود.
• قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید باعث کاهش تولید کلاژن می‌شود، بنابراین استفاده از کرم ضد آفتاب و پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند از علائم پیری زودرس پوست جلوگیری کند.

بهترین روش های کلاژن سازی پوست

بسیاری از مردم به دنبال راه‌هایی برای تقویت کلاژن در پوست برای جلوگیری از چین و چروک و سایر علائم پیری پوست هستند. در اینجا بهترین روش های کلاژن سازی پوست صورت را که بر اساس گزارش محققان تاثیرگذار بوده‌اند، به شما معرفی می‌کنیم.

مصرف مکمل کلاژن

افراد برای سلامت مفاصل و پوست خود از انواع مکمل کلاژن مثل پودر کلاژن و قرص کلاژن استفاده می‌کنند. یک بررسی در سال 2021 به این نتیجه رسید که مکمل‌های کلاژن هیدرولیز شده برای 90 روز می‌توانند چین و چروک‌ها را کاهش داده و خاصیت ارتجاعی و آبرسانی پوست را بهبود بخشند. علاوه بر این، محققان در سال 2020 دریافتند که پپتیدهای کلاژن موجود در مکمل‌ها به طور مستقیم بر ساختارهای کلاژن در بدن به نام فیبروبلاست تأثیر می‌گذارند.

نوشیدنی‌ها و مکمل‌های کلاژن اغلب حاوی کلاژن از منابع مختلف مانند ماهی، گاو، خوک یا مرغ هستند. به طور معمول، آنها حاوی پپتیدها یعنی زنجیره‌های کوتاه اسیدهای آمینه هستند که به ساخت پروتئین‌های ضروری در بدن، از جمله خود کلاژن و کراتین کمک می‌کنند.

درمان‌های حاوی هیالورونیک اسید

اسید هیالورونیک ترکیبی است که به تولید کلاژن کمک می‌کند. در مطالعه‌ای در سال 2014، محققان زخم‌های موش‌ها را با آب یا اسید هیالورونیک درمان کردند. زخم‌هایی که تحت درمان با اسید هیالورونیک قرار گرفتند، بیشتر از زخم‌هایی که با آب درمان شده بودند، بهبود یافتند. همچنین سطح دو نوع کلاژن در پوست اطراف آن زخم‌ها بالاتر بود.

تزریق فیلر پوستی که هدفشان کاهش خطوط روی پوست است، اغلب حاوی اسید هیالورونیک هستند. تحقیقات انجام شده توسط منبع معتبر 2020 نشان داد که ترکیبی از اسید هیالورونیک و یک پلی نوکلئوتید خالص به افزایش مقدار و کیفیت کلاژن در پوست و افزایش خاصیت ارتجاعی پوست کمک می‌کند. محققان مطالعه در سال 2021 به شواهدی دست یافتند که نشان می‌دهد کپسول‌های هیالورونیک اسید ممکن است رطوبت را نیز بهبود بخشند.

افراد هنگام استفاده از اسید هیالورونیک باید دستورالعمل‌های روی بسته بندی را رعایت کنند، زیرا می‌تواند اثرات نامطلوبی داشته باشد، مانند:

• درد
• خارش
• کبودی
• تورم

در رنگ‌های پوست تیره، این ناحیه ممکن است تیره‌تر شود یا رنگ صورتی یا خاکستری به خود بگیرد. پوست رنگ پریده ممکن است قرمز شود.

درمان های حاوی هیالورونیک اسید به شرح زیر موجود است:

• تزریقات
• کرم‌ها و پمادهای موضعی
• مکمل‌ها

مصرف ویتامین C

ویتامین C برای تولید کلاژن ضروری است. کمبود ویتامین C می‌تواند منجر به کاهش سطح کلاژن و در نتیجه منجر به یک بیماری بالقوه جدی به نام اسکوربوت شود. علائم اسکوربوت عبارتند از:

• مشکلات لثه
• علائم پوستی
• مشکلات در بهبود زخم

بدن انسان نمی‌تواند ویتامین C بسازد، بنابراین افراد باید آن را از رژیم غذایی دریافت کنند.

منابع غذایی حاوی ویتامین سی عبارتند از:

• میوه‌های خانواده مرکبات
• فلفل سبز یا قرمز
• توت فرنگی
• کلم بروکلی

اگر سطح ویتامین C فرد پایین باشد، پزشک ممکن است مکمل‌ها را توصیه کند.

بسیاری از شرکت‌های مراقبت از پوست ویتامین C را به کرم‌های محافظ خود اضافه می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که کاربردهای موضعی ممکن است به محافظت از پوست در برابر قرار گرفتن در معرض نور خورشید و تغییرات رنگدانه کمک کند. با این حال، شواهدی وجود ندارد که تأیید کند که این دارو مؤثر است یا کدام فرمول به احتمال زیاد مؤثر است.

استفاده از ژل آلوئه ورا

مردم اغلب از ژل آلوئه ورا برای درمان پوست پس از آفتاب سوختگی یا کاهش جوش استفاده می‌کنند. در تحقیقات سال 2015، دانشمندان به مردم عصاره‌ای از ژل آلوئه ورا به نام استرول‌های آلوئه ورا دادند تا به صورت خوراکی مصرف کنند.

پس از 8 هفته، محققان متوجه شدند که در شرکت کنندگانی که استرول‌های آلوئه ورا مصرف کردند:

• آبرسانی بهتری در پوست وجود داشت
• چین و چروک آنها کم عمق‌تر بود
• سطح اسید هیالورونیک و کلاژن آنها تقریبا دو برابر شد

محققان به این نتیجه رسیدند که آلوئه ورا به رشد سلول‌هایی کمک می کند که برای پوست مفید هستند. افراد می‌توانند از محصولات حاوی آلوئه ورا به عنوان کرم یا ژل موضعی یا مکمل خوراکی استفاده کنند.

مصرف جینسینگ

جینسینگ گیاهی با طیف وسیعی از فواید سلامتی است. یک مطالعه قدیمی در سال 2012 نشان داد که جینسینگ میزان کلا ژن را در جریان خون افزایش می‌دهد. جنسینگ دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است. محققان همچنین خاطرنشان می‌کنند که ممکن است به جلوگیری از پیری در سلول‌های پوست کمک کند.

نتایج یک بررسی آزمایشگاهی در سال 2020 نشان می‌دهد که جینسینگ قرمز ممکن است سفتی فیبروبلاست‌ها، بخشی از ساختار کلاژن را کاهش دهد. محققان به این نتیجه رسیدند که ممکن است به بهبود خاصیت ارتجاعی پوست کمک کند. مردم می‌توانند از جینسینگ در چای، تنتور و مکمل‌ها استفاده کنند.

مصرف آنتی اکسیدان

آنتی اکسیدان‌ها به محافظت از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد، که مولکول‌هایی هستند که بدن در طول متابولیسم تولید می‌کند، کمک می‌کنند.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند مواد موجود در دود تنباکو نیز می‌تواند رادیکال‌های آزاد را وارد بدن کند. آنتی اکسیدان‌های مختلف ممکن است به محافظت و جوان سازی پوست کمک کنند، به عنوان مثال، با ترویج تولید کلاژن. آنتی اکسیدان‌ها در بسیاری از غذاهای گیاهی وجود دارند.

بر اساس تحقیقات قدیمی‌تر در سال 2013، آنتی اکسیدان‌های موجود در غذاها و نوشیدنی‌های زیر ممکن است برای پوست مفید باشد:

• بلوبری
• چای سبز
• عصاره شیرین بیان
• عصاره توت
• عصاره انار
• عصاره قهوه
• گون
• دارچین
• اسانس ریحان، پونه کوهی و آویشن

مصرف رتینول و کاروتنوئید

کاروتنوئیدها مانند رتینول و بتا کاروتن آنتی اکسیدانی هستند که می‌توانند به تقویت سلامت پوست کمک کنند. آنها مشتقات ویتامین A هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که رتینوئیدهای موضعی ممکن است با جلوگیری از اشعه ماوراء بنفش از تجزیه کلاژن به محافظت از پوست در برابر نور خورشید کمک کنند.

منابع غذایی ویتامین A شامل:

• جگر گاو
• سیب زمینی‌های شیرین
• اسفناج
• كدو حلوايی
• هویج

به گفته آکادمی پوست آمریکا (AAD)، استفاده از کرم یا لوسیون حاوی رتینول ممکن است به بهبود بافت پوست کمک کند. با این حال، به اندازه کافی عمیق نفوذ نمی‌کند تا پوست شل را سفت کند.

نور درمانی

درمان با نور قرمز و سایر انواع نور درمانی ممکن است رشد کلاژن را افزایش داده و چین و چروک و خاصیت ارتجاعی پوست را بهبود بخشد. محققان در سال 2013 به این نتیجه رسیدند که نور قرمز درمانی ممکن است راهی سریع و ایمن برای افزایش کلاژن در پوست باشد.

در سال 2021، محققان دیگر به تأثیر نور قرمز همراه با نور نزدیک به مادون قرمز روی سلول‌های پوست در آزمایشگاه پرداختند. آنها دریافتند که تولید کلاژن و الاستین را تحریک می‌کند. این می‌تواند به جلوگیری از چین و چروک و سایر تغییرات پوستی که معمولاً با افزایش سن مرتبط است کمک کند.

بسیاری از متخصصان پوست نوردرمانی را ارائه می‌دهند، اما تجهیزات برای استفاده خانگی نیز در دسترس هستند. بهتر است قبل از سرمایه گذاری در تجهیزات برای استفاده در خانه از یک متخصص مشاوره بخواهید.

محافظت از پوست

شرایط آب و هوایی و برخی عادات سبک زندگی ممکن است بر سطح و کیفیت کلا ژن در پوست تأثیر بگذارد. متخصصان می‌گویند که قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش به کلاژن پوست به روشی مشابه پیری آسیب می‌رساند.

نکاتی برای جلوگیری از آسیب پوستی به دلیل سطوح پایین کلاژن با کیفیت، عبارتند از:

• محافظت از پوست در برابر نور خورشید، به عنوان مثال، با استفاده از ضد آفتاب و لباس‌هایی که صورت و بدن را می‌پوشانند
• استفاده از عینک آفتابی برای محافظت از پوست دور چشم
• اجتناب از سیگار کشیدن، زیرا مواد شیمیایی موجود در تنباکو ممکن است بر تولید کلاژن تأثیر بگذارد
• محدود کردن مصرف کافئین، زیرا کافئین ممکن است توانایی بدن برای تولید کلاژن را کاهش دهد.⁽¹⁾

بیشتر بخوانید:

• پروفایلو؛ کاربرد و عوارض
• هایفوتراپی چگونه انجام می‌شود؟

جمع بندی

در این مقاله به بررسی اهمیت کلاژن و تاثیر آن بر پوست و بدن پرداختیم و همچنین راه‌های موثری را برای تقویت کلاژن سازی پوست به شما معرفی کردیم. کلاژن ماده‌ای است که بدن به طور طبیعی آن را تولید می‌کند. عوامل ژنتیکی و مواد مغذی مانند ویتامین C برای تولید آن ضروری است. عملکردهای کلاژن شامل صاف و الاستیک نگه داشتن پوست، انعطاف پذیر نگه داشتن مفاصل و بهبود زخم‌ها می‌باشد.