زخم دهان مشکل شایعی است و می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. در حالی که بسیاری از زخم‌های دهان بی ضرر هستند، برخی ازآنها ممکن است نشان دهنده مشکلات جدی‌تری باشند. شاید تا به حال انواع زخم دهان با عکس را در اینترنت جستجو کرده باشید. درمان بستگی به نوع زخم دهان شما دارد.

اما زخم دهان چیست؟ چه کسانی را مبتلا می‌کند؟ انواع زخم دهانی چیست؟ علت ایجاد زخم دهان چیست؟ چه علائمی دارد؟ چطور تشخیص داده و درمان می‌شود؟ چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در این نوشته از کلینیک جردن درباره این موضوع صحبت می‌کنیم و به تمامی سوالات مطرح شده پاسخ می‌دهیم. اگر شما هم با زخمی در دهان مواجه هستید و یا علاقه‌مندید که بیشتر درباره این موضوع اطلاعات کسب کنید، حتما تا پایان این نوشته با ما همراه باشید.

زخم دهان چیست؟

زخم‌های دهان ضایعات دردناکی هستند که در بافت‌های نرم دهان شما ایجاد می‌شوند. آنها ممکن است روی لب‌ها، لثه‌ها، زبان، ‌گونه‌ها، کف دهان یا سقف دهان شما ظاهر شوند.

انواع زخم دهان چیست؟

اصطلاح “زخم دهان” می‌تواند تعدادی از شرایط مختلف را توصیف کند که بر حفره دهان تأثیر می‌گذارد. انواع مختلفی از زخم دهان وجود دارد، از جمله:

1. آفت دهان: آفت دهان که گاهی به آن زخم دهان هم می‌گویند، یکی از شایع‌ترین انواع ضایعات دهانی است. این زخم‌ها معمولا قرمز با رنگ سفید، زرد یا خاکستری در وسط هستند. آنها مسری نیستند و معمولاً طی 10 تا 14 روز خود به خود از بین می‌روند.
2. تبخال: تبخال که به عنوان تاول تب نیز شناخته می‌شود، تبخال توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود. بر خلاف آفت، تبخال مسری است و از طریق بوسیدن یا اشتراک غذا و نوشیدنی قابل انتقال است.
3. ژنژیووستوماتیت: این بیماری ممکن است به دلیل عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد شود یا ممکن است با بهداشت نامناسب دهان مرتبط باشد. ژنژیووستوماتیت با زخم‌هایی در دهان مشخص می‌شود – معمولاً روی لثه‌ها یا گونه‌های داخلی. بیشتر در کودکان شایع است.
4. برفک: که به آن کاندیدیاز نیز می‌گویند، برفک یک عفونت مخمری داخل دهان است. افراد مبتلا به برفک دهان دچار ضایعات سفید و کرمی روی زبان، گونه‌ها و لثه‌ها می‌شوند. در حالی که انتقال برفک از فردی به فرد دیگر غیرعادی است، اما ممکن است این اتفاق بیفتد – به ویژه در بین افراد دارای نقص ایمنی. برفک دهان در بین استفاده کنندگان از دندان مصنوعی رایج است (به نام استوماتیت دندان مصنوعی)، اما می‌تواند هر کسی را درگیر کند.
5. لیکن پلان دهان: یک اختلال التهابی مزمن، لیکن پلان می‌تواند لب‌ها، گونه‌ها، لثه‌ها و زبان شما را تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است متوجه تکه‌های برآمده و توری بافت شوید. در برخی موارد، ممکن است زخم‌های قرمز و متورم دهان داشته باشید.
6. لکوپلاکیا: این بیماری باعث می‌شود که لکه‌های ضخیم و سفید روی بافت‌های نرم داخل دهان شما ظاهر شود. لکوپلاکیا در افراد سیگاری شایع است. در حالی که علائم معمولاً خود به خود از بین می‌روند، موارد شدیدتر می‌تواند علامت هشدار دهنده سرطان دهان باشد.
7. سرطان دهان: افراد مبتلا به سرطان دهان ممکن است متوجه زخم‌های قرمز یا سفید در دهان شوند. بر خلاف انواع دیگر زخم‌های دهان، ضایعات مربوط به سرطان دهان بهبود نمی‌یابند.

چه کسانی مبتلا به زخم دهان می‌شوند؟

زخم‌های دهان می‌توانند هر کسی را درگیر کنند، اما برخی از آن‌ها در زمان خاصی از زندگی بروز می‌کنند. برای مثال، در حالی که برفک دهان و ژنژیووستوماتیت در کودکان شایع‌تر است، لکوپلاکیا و لیکن پلان در بزرگسالان مسن‌تر شایع‌تر هستند.

علائم زخم دهان چیست؟

علائم دقیق بسته به نوع زخم دهانی که دارید می‌تواند متفاوت باشد. در بیشتر موارد، ضایعات باعث قرمزی، درد و التهاب می‌شوند. همچنین ممکن است این موارد را تجربه کنید:

• احساس گزگز یا سوزش.
• مشکل در خوردن (به ویژه غذاهای تند یا شور).
• تاول زدن.
• خون ریزی.
• زخم.
• دیسفاژی (مشکل در بلع).

علت زخم دهان چیست؟

مواردی وجود دارد که می‌تواند منجر به زخم‌های دهان شود. علت زخم شدن دهان از صدمات معمول تا شرایط سلامتی جدی متغیر است. علل شایع آفت دهان عبارتند از:

• گاز گرفتن لب، زبان یا داخل گونه
• تحریک ناشی از بریس‌ها یا سایر وسایل ارتودنسی.
• مسواک زدن خیلی خشن یا استفاده از مسواک با موهای زبر.
• استفاده از مواد مخدر
• تغییرات هورمونی
• استرس.
• سوختن دهان با غذای داغ
• قرار گرفتن در معرض ویروس هرپس سیمپلکس.

همچنین بسیاری از بیماری‌ها و شرایط سلامتی وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد زخم‌های دهان شوند، از جمله:

• مونونوکلئوز
• بیماری سلیاک.
• کم خونی.
• کمبود فولات
• بیماری دست، پا و دهان.
• پمفیگوس ولگاریس.
• اچ آی وی و ایدز.
• لوپوس.
• بیماری کرون.
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS).
• HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)

افرادی که تحت درمان سرطان هستند ممکن است دچار زخم‌های دهانی نیز شوند. این امر به ویژه برای افرادی که پرتودرمانی سر یا گردن دریافت می‌کنند صادق است.

علت زخم دهان کودک

در کودکان زخم دهان می‌تواند به علل مختلف ایجاد شود. از جمله موارد زیر می‌توانند از علل زخم‌های دهانی کودک باشند:

• عفونت ویروسی مثل تبخال
• برفک دهان
• بیماری کوکساکی
• آسیب‌هایی مثل گازگرفتن و سوختگی
• سطح پایین ویتامین‌های بدن
• بیماری‌هایی مثل بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده

علت زخم دهان نوزاد چیست؟

در کودکان پنج یا شش ماهه گاهی عفونتی به نام استوماتیت هرپسی باعث ایجاد زخم دهان یا آفت می‌شود. این عفونت از استراحت کم نوزاد و یا ضعف سیستم ایمنی ناشی می‌شود. اما نوع دیگری از زخم دهان در کودکان مشاهده شده که همان تبخال است و مسری است. تبخال در واقع از بزرگسالان می‌تواند به کودکان سرایت کند. اگر دارای تبخال هستید از بوسیدن و در آغوش گرفتن نوزاد بپرهیزید.

زخم دهان چطور تشخیص داده می‌شود؟

بیشتر زخم‌های دهان را می‌توان با معاینه بصری تشخیص داد. با این حال، اگر وضعیت شما شدید باشد، ممکن است پزشک شما آزمایش خون یا بیوپسی را تجویز کند.

درمان زخم دهان چگونه است؟

پزشک شما ممکن است دارویی برای کاهش علائم شما تجویز کند. درمان زخم دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ژل استروئیدی
• مسکن‌ها.
• داروهای ضد التهاب.

علاوه بر این، درمان خانگی زخم دهان وجود دارد که می‌توانید خودتان برای کاهش ناراحتی انجام دهید:

• هر روز چند بار دهان را با آب نمک گرم بشویید.
• مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنید.
• از فشار دادن زخم‌ها خودداری کنید.
• سیگار نکشید یا از سایر مواد مخدر استفاده نکنید.

چطور می‌شود از زخم دهان پیشگیری کرد؟

در حالی که نمی‌توانید به طور کلی از زخم‌های دهان پیشگیری کنید، کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر انجام دهید. مثلا:

• بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید و به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
• راه‌هایی برای کاهش استرس پیدا کنید، مانند تمرین تمرکز حواس یا مدیتیشن.
• از یک رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده کنید.
• آب کافی بنوشید و هیدراته بمانید.
• از مصرف مواد مخدر خودداری کنید.
• در بیرون از منزل از بالم لب با SPF 15 یا بالاتر استفاده کنید.
• الکل را در حد اعتدال مصرف کنید یا به طور کلی از آن اجتناب کنید. ⁽¹⁾

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

همه زخم‌های دهان نیاز به مراقبت فوری پزشکی ندارند. اما اگر ضایعاتی به قطر بیش از نیم اینچ دارید یا اگر زخم دهان شما با موارد زیر همراه است، باید با پزشک خود تماس بگیرید:

• تب.
• درد شدید.
• زخم‌هایی که پس از سه هفته بهبود نیافته‌اند.
• تاول.
• بثورات پوستی.
• اسهال
• درد مفاصل.

بیشتر بخوانید:

• رفع تبخال در سه دقیقه امکان پذیر است؟
• نحوه از بین بردن لک صورت با خمیردندان

جمع بندی

بیشتر انواع زخم دهان بی ضرر هستند، اما می‌توانند بسیار دردناک باشند. خوشبختانه، درمان‌هایی برای کمک به کاهش ناراحتی در دسترس است. اگر علائم غیرعادی دارید یا اگر زخم‌های دهان شما در عرض سه هفته بهبود نیافته است، مراجعه به پزشک بسیار مهم است. این  کارمی‌تواند به رد هر گونه نگرانی جدی در مورد سلامتی کمک کند و هر مشکلی را در مراحل اولیه تشخیص دهد.

سوالات متداول زخم دهان